Merhaba, bu yazımda sizlere ihtiyacınız olabilecek 60 linux komutu konusundan bahsedeceğim. Linux son zamanlarda IT alanında oldukça yaygın kullanımla karşımıza çıkmaya başladı. Sık kullanılan ve ihtiyacınız olabilecek 60 adet komutu da sizler için derledik. Dilerseniz hemen başlayalım.
Elbette ki en önemli komutlardan birisi SSH diyebiliriz. Sunucuların kurulumlarını yaparken ya da yaptıktan sonra mutlaka SSH bağlantılarını aktif etmeniz gerekmektedir. Bir linux makineye bağlanabilmek için komutu aşağıdaki şekilde kullanabilirsiniz.
ssh username@sunucuismi
İkinci komutumuz Linux sunucuları için “ls” olacaktır. Alt dizin yani directory görüntülemek için kullanılır. Size güzel bir dizin göstermesi için komutu aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz.
ls -l
Eğer gizli dosyaları da görüntülemek isterseniz komutu aşağıdaki gibi kullanabilir ve ekran görüntüsündeki çıktıyı elde edebilirsiniz.
ls -al
Diğer komutumuz “pwd” komutu olacak. Bu da size yazdırma çalışma dizininizi öğrenmenizi sağlayacaktır. Aşağıda görüldüğü gibi dizininiz görünecek.
Bu dizinde olmak istemezseniz, bunu da “cd” komutu ile yapabilirsiniz. Komutu aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz.
cd /
cd /usr/bin içerisine gittiniz diyelim. Buradan geri dönmek için de cd .. komutunu kullanabilirsiniz. Örnekleri aşağıda görebilirsiniz.
Dosya Sistemi Komutları
Linux sistemlerinde dosya oluşturmanın en kolay ve hızlı yolu “touch” komutunu kullanmaktır. Buraya ne yazarsanız o isimdeki dosya oluşacaktır. Ben test için deneme dagcan adında iki dosya oluşturacağım. Eğer sıralı klasör oluşturmak isterseniz, aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.
touch klasöradı {1..10}
touch dagcan deneme
Diğer komutumuz “echo” olacak. Bir dosyayı hızlıca getirmeye yarar. Komuttan sonra bir boşluk bırakarak dosyanın baş harflerini yazarsanız tab tuşu ile tamamlayacaktır.
Bir dosyayı düzenlemek isterseniz kullanmanız gereken komut “nano” olmalıdır. Komut bir boşluk ve doya adı yazdıktan sonra düzenleme ekranı gelecek içerisine dilediğiniz düzenlemeyi yapıp, ctrl+X+Y yaptıktan sonra dosyayı kaydetmiş olacaksınız.
Bir sonraki komutumuz “vim” olacak. Bu da bir düzenleme komutudur. Burada metin düzenledikten sonra ESC tuşuna basıyorsunuz. Ardından :wq enter diyorsunuz. Aşağıda örneği mevcuttur.
Diğer komutumuz “cat” olacak. Komut il bir dosyanın içerisinde ne olduğunu hızlıca görebilirsiniz. Bir dosyada ne olduğunu kimsenin görmesini istemiyorsanız “shred” komutunu kullanabilirsiniz.
Yeni bir dizin yaratmak için “mkdir” komutunu kullanmalısınız.
Boş bir dizin yaratmış olduk. Şimdi oraya bir şey kopyalamak adına “cp” komutunu kullanabiliriz. Önce hangi dosyamızı nereye atmak istediğimizi sonra nereye gitmesini istediğimizi yazıyoruz.
cp afile.txt ./newdirectory/afıle.txt
Eğer dosyayı kopyalamak değil taşımak istiyorsanız bu sefer de “mv” komutunu kullanabilirsiniz. Kullanımı yukarıdaki ile aynıdır. Bunların yanında bir de dosyaları kaldırmak ya da silmek için kullanılan “rm” komutu bulunmaktadır. Eğer bir dizini kaldırmak istiyorsanız “rmdir” komutunu kullanabilirsiniz. Dizin boş değilse yeniden rm komutunu geri dönebilir ve aşağıdaki şekilde kullanım yapabilirsiniz.
rm -r newdirectory/
Bir dosyaya link oluşturmak için “ln” komutunu kullanabilirsiniz. Aşağıdaki gibi kullanılabilir.
ln -s dagcan.txt alinktothisfile
Terminal ekranımızda bir sürü işlem yaptık. Temizlemek için “clear” komutunu kullanabiliriz.
Linux sistemin kim olduğunu bilmek için “whoami” komutunu kullanabilirsiniz.
Kim olduğunuzu beğenmediyseniz burada değişiklik yapabilirsiniz. Komutu “useradd” ile yeni bir kullanıcı yaratıyoruz. Komutu kullanmak için izniniz yoksa yani root kullanıcısı değilseniz izniniz olmayacaktır. Bunu aşabilmek adına aşağıdaki gibi kullanım yapabilirsiniz.
sudo useradd nick
Yukarıdaki komut ile “adduser” komutunu da kullanabiliriz. Eğer kullanıcılar arasında geçiş yapmak isterseniz, komutu aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz.
su dagcan
Çıkış yapmak yani ilk dizine geri dönmek için de “exit” komutunu kolaylıkla kullanabilirsiniz. Linux sistemlerinde en önemli komutlardan birisi de “passwd” komutudur. Bu sayede bir kullanıcının şifresini kolaylıkla değiştirebilirsiniz. Yeni şifrenizi iki kere girdikten sonra değişmiş olacaktır. Kullanımı aşağıdaki gibidir.
passwd username
Bir linux sunucuda repolarınızı sürekli olarak güncel halde tutmanız gerekmektedir. Bunlar için birçok ürün var. Ancak manual olarak ta güncelleme yapmak için “apt” komutunu kullanıyoruz.
apt update
Şimdi “finger” komutunu kullanacağız. Ancak bunun için önce kurmamız gerekecek.
apt install finger
Finger komutu bir kullanıcıyı incelemek için kullanılabilir.
finger dagcan
Eğer bir kılavuza bakmak, komutların nasıl kullanıldığını görmek istiyorsanız “man” komutundan faydalanabilirsiniz. Kılavuzdan çıkmak için de “q” tuşunu kullanabilirsiniz.
man finger
man cat
Komutların ne işe yaradığını bilmek isterseniz “whatis” komutu işinize yarayacaktır.
whatis finger
Nerede olduğunu bilmek isterseniz “which” komutunu internetten almak isterseniz “whereis” komutunu kullanabilirsiniz. Eğer bir link gösterip indirme işlemi yapacaksanız “wget” komutunu kullanabilirsiniz. Bunun için “curl” komutunu da kullanabilirsiniz.
wget link
curl link > (sağ ok ile başka bir yere yönlendirebilirsiniz.)
Bir dosya çok büyük ve bunu sıkıştırmak istiyorsanız “zip” komutunu kullanabilirsiniz. Bunu açmak için de “unzip” komutunu kullanmalısınız.
zip dagcan.zip dagcann
unzip dagcan.zip
Eğer dosyalarınızı okumak isterseniz “less” komutunu kullanarak bunu yapabilirsiniz. Her enter ile bir sayfa okuyabilirsiniz. Kullanımı aşağıdaki gibidir.
less dosyaadı
İzinler ve Network Komutları
İlk kısmını görmek istiyorsanız “head” komutunu, bitiş kısmını görecekseniz “tail” komutunu kullanabilirsiniz. Eğer iki dosyayı karşılaştırmak istiyorsanız “cmp” komutunu kullanabilirsiniz. Ancak iki dosya arasındaki farkı daha detaylı görmek istiyorsanız “diff” komutunu kullanmanız daha uygun olacaktır. Kullanımları aşağıdaki gibidir.
cmp dagcan.txt
diff dagcan.txt
Linux sisteminiz üzerinde öğelerinizi alfabetik olarak sıralamak isterseniz “sort” komutunu kullanabilirsiniz. Kullanım aşağıdaki gibidir.
cat dagcan | sort
Hızlı bir şekilde dosya bulmak için “find” komutunu kullanabilirsiniz. Aşağıda dagcan ile başlayan tüm dosyaları bulması için komut girdim.
find / -name “dagcan*”
Dosya izinlerini belirlemek için “chmod” komutunu kullanabiliriz. Bir dosyanın sahipliğini değiştirmek istiyorsanız “chown” komutunu kullanabilirsiniz. Komut, kullanıcı adı ve dosya belirtmeniz gerekiyor.
chmod +x dagcan
chown dagcan dagcan.txt
Ip ayarlarınızı kontrol etmek istiyorsanız “ifconfig” komutunu kullanabilirsiniz. Bazı durumlarda kurulu gelmeyebilir. Kurmak için önce aşağıdaki komutu kullanabilirsiniz.
apt install net-tools
ifconfig
Direkt olarak “ip address” komutu ile de bunu görebilirsiniz. Yalnızca belirttiğiniz kartı görmek isterseniz “grep” komutunu kullanmalısınız.
ip address | grep eth0
DNS adresini bulmak için “resolvectl status” komutunu kullanabilirsiniz.
Her zaman ve her ortamda haberleşme olup olmadığının kontrolü için “ping” komutunu kullanmalısınız. Kullanımı aşağıdaki gibidir.
ping dagcannural.com
Bu şekilde kullandığınızda sonsuza kadar ping işlemi devam eder. Kesmek için ctrl + c kullanabilirsiniz. Kaç ping atması gerektiğini de belirterek komutu kullanabilirsiniz. Böylece o sayıda ping atacak ve duracaktır. Aşağıdaki örnekte 5 ping atacak ve duracaktır.
ping -c 5 dagcannural.com
Eğer ping paketlerinin boyutunu da belirtmek istiyorsanız bunun için komutu aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz.
ping -c 5 -s 500 dagcannural.com
İnternet üzerinde bir adrese giderken nerelerden geçtiğinizi bilmek isterseniz “trace” komutunu kullanabilirsiniz. Kullanım aşağıdaki gibidir.
traceroute dagcannural.com
Hangi portlarınızın açık olduğunu bilmek isterseniz “netstat” komutunu kullanabilirsiniz. Ancak bu size birçok sonuç verecektir. Direk sonuca ulaşmak için “netstat -tulpn” komutunu kullanmalısınız.
netstat -tulpn
Port izinlerine “iptables” ile bakabilirsiniz. Örneğin; 80 portunun izinlerine bakmak isterseniz “ufw” kullanabilirsiniz. Önce aktif ederek kullanabilirsiniz.
ufw enable
ufw allow 80
Bu yazımda sizlere ihtiyacınız olabilecek 60 linux komutu konusundan bahsettim. Faydalı olması dileğiyle.
